BİR DEVRİN ÇÖKÜŞÜ VE BOZGUN. 32

Mustafa kemal paşanın Suriye ve Filistin cephesindeki bozguna rastlayan tayini aslında aynı orduya ikinci tayinidir. İlk tayininde Alman  Generali Falkenhayn e itirazının Enver paşa tarafından yersiz görülmesi üzerine Mustafa kemal durumu protesto Ordu kumandanlığından istifa etmişti. Sonrasını kendi dilinden  dinleyelim.

Her türlü avakibi nazari dikkate alarak isyankar bir tarzda ordu kumandanlığından istifa ettim ve yerime kol ordu kumandanlarından Ali rıza paşa yı tayın ederek kendi kendime  vazifeme nihayet verdim. Diğer taraftan bu emri vaki Baş kumandan vekili Enver paşaya da bildirdim.

Beni bu hareketimden vazgeçirmek için Falkenhayn ve diğer bazı kumandan arkadaşlar mektuplarla samimi ve dostane tavssutta bulunmak istediler. Hiçbir tavassut kabul etmedim. Nihayet yaptığım bu emri vaki kabul edildi. Beni merkezi Diyarbakır da bulunan eski orduma ikinci ordu kumandanlığına tayin ettiler. Zahiri bazı mazeretler göstere konuda red ettim. Bir ay kadar bir müddetle mezun izinli olduğumu bildirdiler.

General Fahrettin Altay Falkenhayn karşısında Mustafa kemali haklı bulmakla beraber ordusunun başından ayrılmasını ve uysal davranmamasını isabetli görmez.

O durumda Arap içlerinde biraz daha uysal davranmasaydı da ordusunun başında kalsaydı. Belki olacak felaketleri kısmen olsun önleye bilirdi. Bir ay izinli sayılan Mustafa kemal paşa İstanbul a gelmiş ve perapalas otelinde bir dairesine yerleşmiştir. Ümitsiz şaşkın ve kararsız üzgün bir ruh halı içindedir. Kendi ifadesiyle artık her şeyin mahvolduğuna kani bir adam gibi meyüs düşünüyordu. Ancak mahvolan bu  her şeyin m tekrar kurtarılabileceğine kani bir adam gibi müteselli idi.

Mustafa  kemal paşa böyle karmaşık bir ruh hali içinde bulunduğu halde Sultan Vahdeddin in ısrarıyla tafsilatını önceki satırlarımızda anlattığımız şekilde ikinci kere yeniden Filistin cephesindeki yedinci ordu kumandanlığına tayin olunmuştu. Daha önce görüldüğü üzere aynı vazifeden isyankar bir tavırla kendi başına istifa etmiş yerine yapılması gereken tayini de usule aykırı olarak yine kendisi yapmıştı. Bütün bunlar düşünüldüğü  zaman paşanın bu tayine rıza göstermesi sürpriz sayılabilir…