GÖK  TÜRKLER. 2. İRANLA MÜNASEBETLER.

Meselenin halli için İrana gönderilen elçiler eli boş dönünce İstemi kağan yeni elçiler gönderdi giden elçiler zehirlenince dostluk münasebetleri bozuldu.

İran Çin ile anlaşarak doğuda Türkleri başına bir gaile çıkarmak istedi. Buna karşı Türklerde Bizans ile anlaşarak batıda İranı güç duruma sokma yolunu tercih ettiler. Bizans her ne kadar böyle bir itifakın değerini anlayamadı ise de elçiler yollayarak durumu idare etmeye çalıştı. Ve bu sırada İrana karşı sefer hazırlıklarına girişen istemi kağan gönderilen Bizans heyetini de yanına alarak kuvvetini göstermek istedi. İran üzerine gelen büyük Türk ordusunu görünce durumun vahametini kavrayarak derhal anlaştı.

Öte yanda doğuda Çinliler de Türklerle başa çıkacak kuvvete değildiler. İstemi kağanın  23. Yıl süren iktidarı  553. İle 576.yılları arasında Gök Türkleri altın çağı  yaşanmıştı. Bu devirde Türk imparatorluğunun sınırları doğuda kore ye batıda ise idil boylarına kadar uzanmıştı. Böylesine geniş bir memleketin iki kağanla idaresi artık mümkün olmadığından kuzey Kafkasya ile ural dağları arasında üçüncü bir kağanlık Hazar kağanlığı kuruldu. Hazar eski Hunlarla birlikte bbu bölgeye yerleşmiş bir Türk topluluğu idi. Yeni kağanlığın başına Gök Türk  EÇİNE hanedanlığında bır kağan getirildi.

DOĞU KAĞANLIĞININ YIKILMASI.

Dördüncü büyük kağan İşbara 581 ile 587. Arasında eçine hanedanı içindeki bazı huzursuzlukları gidermek maksadıyla birkaç prense daha kağan ve han ünvanlarını vererek onları memleketin bazı kısımlarını idareye memur etmişti. Bu idarı bölünmeyi fırsat bilen Çinli ler Türkler arasına düşmanlık sokarak kuvvetle alt edemedikleri Türkleri içten yikmak istediler. Bozgunculuk gayretleri  582. İle  583. Yıllarında meyvesini verdi. Ve iç savaş başladı.

Fakat birlik yine de 603. Yılına kadar korunabildi. O yıl büyük kağan bilge tardu tahtını kaybedince üç kağanlığın bağları gevşedi. 630. Yılına kadar bir biri ardınca gelen dört doğu kağanına eşlik eden Çin asıllı prens için felakete sebep oldu.

Devletin en büyük Türk birliklerinden olan Sutarduşlar ve dokuz oğuzlar memleketin kuzey ve ortasını işgal ederek paylaştılar. Çin sınırına doğru kaçan kara kağan 630 yılında Çinlere esir düştü.