GÖK TÜRKLER- 4 DEVLETİN YENİDEN KURULUŞU

Doğu ve batı Gök Türk ihtilali komitelerinin ard arda giriştikleri isyanlar kanlı şekilde bastırıldıktan sonra Doğu Türk prenslerinden Kutluğ sadece  17. Arkadaşlarıyla  681. Yılında istiklal bayrağını açtı. Yanında Bilge Tonyukuk ve Boylabağa  Tarkan gibi meşhur Türk beyleride bulunmaktaydı. 700. Kişi olduklarında Devleri ilan ettiler.

Kutluğ İlteriş Kağan  Adıyla tahta çıktı. Bilge Tonyukuk hem baş kumandan hem de Baş vezirdi. İlk iş olarak önce Gök Türklere  Tabi olan dokuz Oğuz üç Kuıkan  otuz tatar Tatabı ve kıtayların üzerine sefer ederek bunları bunları yeniden kendilerine bağladılar. Çin ile de savaşarak Devleti sağlam temeller üzerine oturttular. 693. Yılında ölene kadar İlteriş kağan tab  47. Sefer yaptı ki bunların sadece  17. Tanesi Çine karşıdır.

İlteriş kağan ölünce yerine kudretli bir şahsiyet olan kardeşi Kapağa geçti. 693. Ve 716.de bilge Tonyukuk eski mevkiini muhafaza ediyordu. Batıda Türgişler doğuda Kırgızlar istiklal niyetiyle silaha sarıldılar. Ve Kapağan zor durumda kaldı.

Çinlilerde Türk boylarının harekete geçmesinden faydalanmak istediler. 710. Ve 712. Yılları arasında bu üçlü ittifaka karşı koymak mecburiyetinde kalan Kapağan kağan Bilge  Tonyukuk un tecrübesi sayesinde tehlikeyi atlatmayı başardı. Fakat 716. Da Bayırku Türkleri nin bir isyanını bastırdıktan sonra ülkesine dönerken pusuya düşürülerek öldürüldü.

BİLGE KAĞAN VE KUL TİGİN.

Yeni bir kavga patlak vermiş. İlteriş ve Kapağan kağanlarının oğulları Taht yüzünden birbirlerine düşmüşlerdi. Bu silahlı mücadeleyi ilterişin oğulları kazandı. Büyükleri Mergen  Bilge Kağan ünvanı ile tahta geçti. Kardeşi kül Tigin ünvanı ile  baş kumandanlık vazifesini üzerine aldı. Bilge Ton Yukuk ise yine baş vezirdi.

Bu üçlüden fazlasıyla huylanan Çinliler eski taktiklerine başlayarak kargaşalık çıkarmaya başladılar. Muvaffak olamayınca  300. Bin kişilik bir orduyla Ötüken yakınlarına kadar sokuldular. Ancak yılda 300. Bin ipek vererek kabullenmek zorunda kalarak geri çekildiler.