NAMIK KEMAL EVİ: TEKİRDAĞ’DA BİR OKUL, BİR KÜLTÜR OCAĞI

Rumi 1256 senesi, şevval ayının yirmi altıncı günü, pazartesi günü (miladi 21 Aralık 1840) sabah vakti… Tekirdağ’da bir çocuk doğar.  Bu çocuk, devrin Tekirdağ sancak muhassılı Abdüllatif Paşa’nın torunudur, Mustafa Asım Bey ve Fatma Zehra Hanım’ın çocuğudur. Bu çocuk, Türk milletinin ruhunda büyük bir ateş yakan Namık Kemal’in ta kendisidir. Adını İslâm’ın Muhammed’i olsun diyerek dua eden ve “Muhammed Kemal (Mehmet Kemal)”koyan Tokatlı Hafız Ali Rıza Efendi bina civarındaki Perşembe Tekkesinin şeyhidir. O doğduğunda Tekirdağlı Divan şairi Arif Efendi, “Erdi şeref bu dehre Muhammed Kemal ile” mısraını yazarak tarih düşer.

Büyük vatan ve hürriyet şairimiz, hemşehrimiz Namık Kemal’in 21 Aralık 1840’ta Tekirdağ’da doğduğu vebüyüdüğü ev bugün maalesef ayakta değildir, daha doğrusu korunamamış, yıkılmıştır. Sahip çıkamamışızdır.Tekirdağlı tarihçimiz Hikmet Çevik, Tekirdağ Tarihi Araştırmalarıeserinde Namık Kemal ve onun doğduğu ev hakkında şöyle diyor:

“O içimize bir vatan aşkı üflemiştir. (…) Her Türk münevverinin kalbinde Vatan ve Hürriyet ateşini tutuşturan ve nesilden nesle geçiren peygamber odur. (…) O, gözümüzde yalnız Abdülhamit istibdatına karşı değil, Vatan kutsallığını ve insan haklarını çiğneyen her çeşit idareye karşı kükremiş bir arslandır. Onun, ruhumuzu daima besliyen hakiki heykeli kalbimize dikilmiştir. (…) Tekirdağ Vatan ve Hürriyet Peygamberinin Kâbesidir. (…) Fakat ne yazık ki Kemalin doğduğu ev çoktan yıkılmıştır ve yerin kesin olarak belli değildir. Bu ihmal ve alâkasızlığın sebeplerinden birisi muhakkak Abdülhamit istibdadının yarattığı korkudur. (…) Kemali şiddetle takip eden bir istibdad olmasaydı onun millî değerini takdir eden bir kaç Tekirdağlı olsun çıkar, doğduğu evi kurtarmağa çalışırdı. Tekirdağında Kemali evvelâ İttihatçılar hatırlamışlar ve adına belediye önündeki küçük taşı dikmişlerdir. İttihat Terakkinin Tekirdağ mebuslarından rahmetli Rahmi Beyin nakline göre Kemalin doğduğu ev bu taşın dikildiği yerde idi. Bugün şehrimizde Kemalin doğumundan çok önce oturan Macar vatanseveri ve ihtilâlcisi KıralRakoçiye ait eski bir ev Macar hükûmeti tarafından restore edilip meraklıların ziyaretine açılmış iken, nazarımızda ondan kat kat üstün olan Namık Kemale ait evin yokluğu derin bir hicrandır. Tekirdağ bu hicranı ancak onun güzel bir heykelini dikmek ile unutturup dindirecektir.”     

Bugün müze olarak hizmet veren ev ise; 1993 yılında dönemin valisi Şenol Engin’in deteşvikleriyle Mehmet Serez’in önderliğinde, Namık Kemal Derneği tarafından temelleriatılmış ve 21 Aralık 1994’te hizmete açılmıştır.  Namık Kemal Evi bugün tam olarak 30 yaşındadır. 30 yıldır Tekirdağlı, yerli ve yabancı binlerce, milyonlarca, on milyonlarca insana hizmet etmiş, uğrak yeri olmuş ve olmaktadır. Tekirdağ’a gelen turistler ilk Namık Kemal Evine gelirler.

Aynı zamanda Tekirdağ’da Mustafa Kemal Atatürk Meydanı’nda bulunan Namık Kemal heykeli de 1949’da Nusret Suman tarafından yapılmış olup “Türkiye’deki ilk Namık Kemal heykelidir”.

Namık Kemal Evinin(Derneğinin) başkanlığını bugün kuruluşundan bugüne dek müzeye her şeyiyle vâkıf ve hâkim olan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni Sezai Kurt yapmaktadır.

Ev tipik olarak bir Tekirdağ evidir. Namık Kemal Evi için bir kent müzesi de diyebiliriz. Namık Kemal Evi sadece ziyaretçilerin gelip gezdiği, Namık Kemal’i öğrendikleri sıradan bir müze de değildir. Namık Kemal Evinde bugün Sezai Kurt, yani herkesin bildiği ismiyle Sezai Hoca tarafından birçok kültürel ve sanatsal faaliyete imza atılmakta, kitaplar, dergiler, gazeteler ve sergiler hazırlanmaktadır. Tekirdağ’ın tarihine, kültürüne ve geleceğine de bu şekilde ışık tutulma, sahip çıkılmaktadır. Dolayısıyla bir müze ve Türkiye’deki az sayıdaki yazar-şair evlerinden biri olmasının yanı bir Tekirdağ evi, bir kültür ocağı, bir okuldur.Dernek Başkanı Sezai Kurt’un, namıdiğer Sezai Hoca’nın, Sezai Hocamın önderlik ettiği çalışmalar (gazete, kitap ve sergiler) ile birçok öğrencinin, Tekirdağlıların ortak noktasıdır. Tekirdağ kültürüne aktif bir şekilde hizmet etmektedir.

Benim Namık Kemal Evi ile tanışmam da Sezai Hocam sayesinde oldu. 2018 yılının mart ayıydı. Sezai Hocamın Namık Kemal Lisesinde görevde iken başlattığı Namık Kemal Okuma günleri, Namık Kemal Evinde yapılıyordu. O gün benim Namık Kemal Evine ikinci gidişimdi, ilk gidişim ortaokulda sıradan bir müze gezisiydi. Benim bugüne gelmemde, kendimi geliştirmemde Sezai Hocamın ve Namık Kemal Evinin ölçülemeyecek, tartışılamayacak kadar büyük payı ve katkısı vardır. Namık Kemal Evi için bir okuldu derken boşuna demiyorum. Esat Kabaklı bir türküsünde diyor ya “Elâzığ’da bir dayı var. Herkes yeğen o dayıdır, herkes yeğen o dayıdır” diye. Ben de Sezai Hocam için diyorum ki, “Tekirdağ’da bir öğretmen var. Herkes öğrenci o öğretmendir, herkes öğrenci o öğretmendir!”Namık Kemal Evinde yapılan çalışmalar neler peki? Aklımda olanları, son 7 yılda şahit olduklarımı sizlere sıralayayım:

Namık Kemal’in yazı yazdığı çıkardığı gazetelerin özel sayıları: İbret, Tasvir-i Efkâr, Hürriyet, Tercüman-ı Ahval, dahası Rodosçuk, İstiklâl ve Hâkimiyet-i Milliye gazeteleri. Bu gazetelerden Hürriyet 2018 yılının 21 Aralık’ında basılmış olup bu yılda aynı gün için Namık Kemal’in doğumunun 184.yılında tekrar baskısı yapılmıştır.

Üç Kemaller için kitapçıklar:Vatan ŞairiNamık Kemal, Atatürk ve Tekirdağ, Yahya Kemal Beyatlı kitapçıkları…

Sergiler:Tekfurdağ’dan Tekirdağ’a, Namık Kemal’in Tekirdağ’ı, Mehmet Serez, Yahya Kemal Beyatlı, İstiklâl Marşımız ve Mehmet Âkif Ersoy, Atatürk’ün Tekirdağ Ziyaretleri, Yok Olan Eski Tekirdağ Evleri, Türk Dünyası, Cumhuriyetimizin 100.Yılı, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Belgeler ve Fotoğraflarla Eğitim Tarihi, 2024 Türk-Macar Kültür Yılında Tekirdağ ve Türk Macar Dostluğu sergileri.

Kitaplar:Kabulünün Yüzüncü Yılında İstiklâl Marşımız ve Mehmet Âkif (Fikret YIKILMAZ), Sevdam Tekirdağ (Mehmet SEREZ), Macar Türk Dostluğuna Adanmış Bir Ömür: Erdoğan Erken Kitabı (Sezai KURT).

Bugün aynı zamanda Namık Kemal Evinde Tekirdağ’ın tarihine bir eser bırakmak, bir not düşebilmek amacıyla, sözlü yakın tarih çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışma kapsamında Tekirdağ’a hizmet etmiş onlarca kişi ile, Tekirdağlı ile (esnaf, öğretmen, gazeteci, belediye başkanı, siyaset ve devlet adamı vb.) görüşülmekte, bu görüşmeler sesli ve görüntülü kayıt altına alınmaktadır.

2023 yılından bu yana, Cumhuriyetimizin 100.yılında başlatılan “Tekirdağ Namık Kemal Evi Cumhuriyet Sohbetleri” de Tekirdağlılar tarafından büyük ilgi görmektedir. Bu programlar Namık Kemal Evinin alt katındaki Sezai Kurt Kütüphanesi’nde gerçekleşmektedir. Öyle ki önümüzdeki hafta 24 Aralık Salı günü bu sohbetlerin konuğu Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Kurucu Başkanı Kadir Albayrak olacaktır. Program Ticaret ve Sanayi Odası Konferans Salonu’nda saat 19.30’da gerçekleştirilecektir.

Ve Tekirdağ Şiir İkindileri Grubu… Öğretmen Cahide Ulaş Aytar’ın ve Ali İhsan Şeniz’in başkanlığında yıllardır süregelen şiir toplantıları da Namık Kemal Evinde yapılmaktadır. Her ayın ikinci cumartesi günü yapılan bu toplantılarda Tekirdağlı birçok şair, yazar, sanatçı ve sanatsever bir araya gelmektedir. Edebiyatın ve müziğin harmanlandığı bu geleneksel ve muhteşem toplantılar hâlen tüm hızıyla sürmektedir. Bu çalışmalar, programlar benim aklımda olanlar…

Mehmet Serez, vefatından önce gazeteci Ersin Bilmeç’in yaptığı bir röportajda Namık Kemal Evi için “Sıfırdan başlayıp bir noktaya getirdik. Şimdi de emin ellere, Sezai Bey’e (Kurt) verdik. Gözlerim açık gitmeyecek” demiştir. Bugün Namık Kemal Evi Serez’in yolunda Tekirdağ tarihi araştırmalarının bir yuvası olmakla birlikte Tekirdağ tarihi araştırmacıları için ilk uğrak yeridir. Öyle ki Tekirdağ ile ilgili araştırma yapanlar veyahut kitap arayanlar ilk önce Namık Kemal Evine gelirler.Gelin hep birlikte Namık Kemal Evini gezelim…

GİRİŞ

Müzemize girerken sizleri Namık Kemal’in ‘’Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini/Yoğ imiş kurtaracak bahtı kara maderini’’ mısraları ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ona hitaben söylediği ‘’Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini/Bulunur elbet kurtaracak bahtı kara maderini’’ sözleri karşılamaktadır. Aynı zamanda girişteki vitrinlerde Namık Kemal’in çıkardığı gazete küpürleri, hakkında yazılmış eserler ve Tekirdağ halk kültürüne özgü kıyafetler sergilenmektedir.

(Eve girişteki kapının üstündeki Namık Kemal Evi yazılı mermeri işleyen, kazıyan kişi dönemin vali yardımcısı Halef Cevrioğlu’dur.)

  SALON

Salonumuzda Namık Kemal’in eserleri, mektupları, gazeteleri, kendi fotoğrafları ve aile fotoğrafları sergilenmektedir. Ortadaki camekânlı masada ise ayrıca o devre ait kalem divitleri, kahve fincanları ve bir Hilal-i Ahmer(Kızılay) kumbarası bulunmaktadır.

 TEKİRDAĞ AHMET YAVUZKURT MUTFAĞI

Mutfağımızda Tekirdağlı hemşehrilerimizin diğer odalarda da olduğu gibi hediye ettikleri eşyalar, mutfak araç-gereçleri sergilenmektedir. Tam ortada bir sini ve etrafında da tabureler bulunuyor.

 19.FIRKA ATATÜRK ODASI

Bu oda Gazi Mustafa KemalATATÜRK’ün Tekirdağ’a gelişleri anısına, gelişlerini ifade etmek, yansıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Odada Gazi’nin şehrimizdeki fotoğrafları, Millî Mücadele ve 19.Fırka fotoğrafları, daktilolar ve Gazi’nin Ertuğrul Yatı’nda oturduğu iki adet hasır koltuk yer almaktadır.

Birinci kattan ikinci kata çıkarken bizlere Namık Kemal’in şiirleri ve Sultan Alpaslan’ın, Yavuz Sultan Selim’in ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın tabloları eşlik etmektedir. İkinci kata çıktığımızda tam karşımızda bulunan vitrinlerde ise yine Tekirdağ kültürüne özgür birtakım eşyalar, gaz lambaları, kahve takımları bulunuyor. Ayrıca yine salonda bir masa, gramofon ve halk kültürüne özgü araç gereçler sergilenmektedir.

VALİ ŞENOL ENGİN MİSAFİR ODASI

İkinci katta, girişte sağ tarafta sizleri karşılayan bu oda, adını Namık Kemal Evinin kuruluşuna vesile olan dönemin Tekirdağ Valisi Şenol Engin’den almaktadır. Odada tam ortada Tekirdağ kültürüne özgü mangal ve pöstekiler bulunuyor, sedirler ve ayrıca vitrinlerde sergilenen geleneksel halk kıyafetleri, gelinlikler, eşarplar ve çeyizlikler de Tekirdağ kültürünü en iyi şekilde yansıtıyor.

TEKİRDAĞ ARAŞTIRMALARI ODASI

Bu odada Tekirdağ’ın Millî Mücadele yıllarında kurtuluşuna katkı sağlayan insanlardan bugüne dek Tekirdağlı ve Tekirdağ’a eserleriyle katkıda bulunmuş birbirinden önemli askerî, siyasî, eğitim ve sanat gibi alanlarda iz bırakmış insanların fotoğrafları sergilenmektedir.

  MEHMET SEREZ ODASI

Mehmet Serez Tekirdağ’ın tarihine, kültürel ve sosyal hayatına eserleriyle adını altın harflerle yazdırmış bir kültür adamıdır. Serez Tekirdağ’da birçok derneğin, kuruluşun kurulmasında olduğu gibi Namık Kemal Evinin kurulmasına da öncülük etmiştir, kurucu başkanıdır. Bu oda Serez’in hatırasını yaşatmak için vefatından sonra tekrar düzenlenmiş ve 21 Aralık 2019’da açılışı yapılmıştır. Odada Serez’in kitaplığının bir kısmı ve kendisine verilen ödüller, plâketler sergileniyor.

 İSMAİL BAYOL YATAK ODASI

Bu odada yine bizler tipik bir Tekirdağ odası karşılıyor. Odada yine halkımızın hediye etiği geleneksel kıyafetler, çeyizler, işlemeler, yatak odası takımları vb. sergilenmektedir Odanın ortasında bir rahle ve bebek beşiği vardır. Odaya ilave olarak bir de tarihi hamamı (banyosu) bulunmaktadır.

 MEHMET SEREZ SERGİ SALONU VE SEZAİ KURT KÜTÜPHANESİ

Müzemizin zemin katında bulunan bu salonda evimizin kurucusu Mehmet Serez’ın adını taşıyan bir sergi salonu ve müzenin başkanı olan ve aynı zamanda Edebiyat öğretmeni olan Sezai Kurt’un altmış yıllık birikiminin, kitaplarının, dergilerinin bir kısmı buraya kendisi tarafından getirilerek bir kütüphane oluşturduğu bir kütüphane bulunmaktadır. Kütüphanenin açılışı 21 Aralık 2021’de yapılmıştır. Bu katımız hem kütüphane hem de sergi salonu olarak hizmet veriyor diyebiliriz.

Namık Kemal Evi, bugün ziyaret edenlerin hayran kaldığı, onların beğenilerini toplayan ve Tekirdağ’daki uğrak yerlerinden biri olmaya devam ediyor. Namık Kemal Evinin bu noktaya gelmesinde kuruluşundan bugüne değin emeği olan herkese teşekkürü bir borç bilmek gerekiyor. Onlara bu kıymetli emeklerinden ve katkılarından dolayı şükranlarımızı sunuyor; ahirete intikal etmiş olanlara Allah’tan rahmet, yaşayanlara ise sağlıklı uzun ömürler diliyoruz. Şehrimizin ilgili ve yetkililerinden de Tekirdağ’ın bir yüzü olmuş Namık Kemal Evi konusunda hassasiyetlerini ve alakalarını rica ediyoruz.

Bu vesile ile vatan ve hürriyet şairimiz, hemşehrimiz Mehmet Namık Kemal’i doğumunun 184.yılında rahmet ve minnetle anıyorum.

Daima var olsun Namık Kemal Evi!

 NOT: 24 ARALIK SALI GÜNÜ TEKİRDAĞ TİCARET VE SANAYİ ODASI KONFERANS SALONU’NDA SAAT 19.30’DA GERÇEKLEŞTİRİLECEK OLAN TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL EVİ CUMHURİYET SOHBETLERİNİN KONUĞU TEKİRDAĞ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KURUCU BAŞKANI KADİR ALBAYRAK OLACAKTIR. SİZ, TEKİRDAĞLI HEMŞEHRİLERİMİZİ ARAMIZDA GÖRMEKTEN ONUR DUYARIZ.