UYGURLAR- 2 PARÇALANMA DÖNEMİ

Uygur kağanlığı  839. Yılına kadar sakin bir şekilde hayatını sürdürdü. Ancak Orta Asya da çöküntü sebebinin en büyüğü olarak görünen çok sert bir kış ve kıtlık açlık felaketi devleti sarstı kuzey kesimlerde yaşayan ve itaatli teba olarak bilinen Kırgızlar ayaklanarak Öge Kağanı tahttan 845. Yılında indirdiler. İki yıl sonra da öldürdüler.

Bu olay Uygurları çöker ti. İki kısma ayrılan Dokuz Oğuz   on  Uygurların bir kısmı Çine sığındılar ve perişan oldular. Çinliler tarafından kırıldılar. Diğerleri ise kendilerine tabi olan Çungarya yani doğu Türküstana gelerek buraya yerleştiler.

O zamana kadar Dokuz Oğuz On Uygur diye anılan Devlet adını kısaltarak Uygur devletı oldu. Artık boz kır boz kır hayatını devam ettirmenin imkansız olduğunu anlayan Uygurlar şehirlere geçerek yerleşik bir hayata başladılar.

Doğu Gök Türkleri ile Dokuz Oğuz  on Uygurların Devletlerinin bulundukları bu günkü Moğolistan bölgesi Kırgızların eline geçti. Batı bölgelerinde yaşayan karluklar ve Türgişler de birlikten koparak müstakil olarak yaşamaya başladılar.

Kuzey Kırgızları durdurabilen ve Tibetlileri biraz daha güneye iten Uygurlar çok dar bir saha içerisinde yüksek bir medeniyetin temelini attılar. Bu medeniyetin merkezleri Doğu Türkistan ın beş balık ve karahoço şehirleri idi.

UGURLARIN SONU.

Uygurlar mani dininin tesiriyle orhun alfabesini bırakmışlar. Başka bir milletten alınarak Türk diline uydurulan ve adına Uygur alfabesi denilen yeni bir yazı kullanmışlar. Daha sonra Moğollar tarafından da kullanılan bu alfabe ile yazılan kitapların sayısı bir hayli çoğalmıştı. Çoğu da dini eserlerdir.

Uygurlar arasında Budizm ve Nasturi Hıristiyanlığı da yaygındı. Fakat din ayrılıklarını hiçbir zaman çekişme sebebı haline gelmeyip bir birlerine saygılı olarak yaşamaya devam ettiler. Artık Uygurlar mahalli bir devlet haline geldikten sonra Türk dünyası üzerindeki hakimiyetlerini ancak medeniyetlerinin üstünlüğü ile göstere bildiler. Askeri ve siyasi sahada çok sönük kaldılar. Buna rağmen Karahanlılara karşı kendilerini başarıyla koruya bildiler.

940. yılında ise Türk dünyasını hakimiyeti Karahanlılar hanedanlığına geçti. On üçüncü yüz yılda Cengizhan imparatorluğu kurulduğu zaman Uygur Türkleri kendi istekleriyle Cengiz hana tabi oldular. Ve imparatorluğun tek medeni unsurunu teşkil ettiler. En yüksek idari kademelere gelerek imparatorluğun bütün hakimiyeti sahasına yayıldılar. On beşinci asrın başlarında ise bütün Türkleri içine alan Cengiz imparatorluğu içinde eriyip gittiler..