UYGURLAR 745-940

Gök Türk hakanlığına tabi bulunan Dokuz Oğuz on Uygurlar sekizinci asrın başından itibaren gittikçe kuvvetlenmişlerdi. Bunların lideri kutluk bilge kül kağan nihayet 745 Yılında Gök Türk hanedanlığına son verdi ve Uygur devletini kurdu.
Uygurlar milattan önce 73 yılında hunlara tabi olmuşlardı. Gök Türkler henüz tarih sahnesinde görünmeden Urum çi ve turfan yörelerindeki yüksek bir medeniyetin temsilcisi idiler.
İlk Uygur hakanı kutluk bilge kül kağan tahta geçişinden bir yıl sonra ölünce 746 Yılında yerine oğlu İl etmiş Bayın çur isimli en meşhur Uygur kağanlarında Biri olan Bayın çur doğu ve batı Gök Türk topraklarını birleştirerek birliği sağladı. Sadece hazarları hakimiyet altına alamamıştı. Bununla beraber kudreti öylesine artmıştı ki Çinin iç işlerine bile karışıyorlardı. Ve Çin imparatorları kızlarını ona eş olarak vermek suretiyle sınırlarını emniyette tuta bilme siyaseti güdüyorlardı. Türk memleketlerinde devletin kudretine paralel olarak halkın refah Seviyesi de Yükselmiş ti. 13. Yıl saltanat süren Bayın çur kağanın kendi adına diktirdiği Gök Türk alfabesiyle yazılmış bir kitabe zamanımıza kadar gelmiştir.
Üçüncü Uygur hakanı BÖGÜ kağan zamanında 759 ile 780 Arasında Türkler yavaş yavaş yayılmaya başlayan mani dini 763’te bir törenle resmen kabul edildi ve Türklerin dini haline geldi. Oldukça zenginleşen dokuz Oğuz Uygurlar eski sade hayatlarını bırakmaya başladılar. Muhteşem saraylar yaptırdılar. Ve sefalar ve Eğlenceye dalan BÖGÜ Kağan kendisine yapıla ihtarlara aldıra pek aldırmadı. Fakat bunun ceremesini bir ihtilal sonucu tahtını ve hayatını kaybederek ödedi.
O sıralarda en kuvvetli devrini yaşamakta olan Abbasiler kuzeyde Hazarlarla doğuda MAVERAÜNNEHR de de Uygurlarla komşu idiler. Her iki Türk devletiyle de savaşan Araplar Uygurların bir iki saldırısını başarıyla püskürttüler. Bu arada esir alınan bazı Türklerden kağıt yapmasını öğrendiler. Kağıt imalatı tekniği İslam dünyasına yayıldı ve mısır papirüsleri ortadan kalktı. Araplar hazarlarla yapılan savaşlarda ise başarı kazanamadılar. 762- 764 Ve 798 yıllarında saldırılarını artıran Hazarlar Musul a kadar ilerleyip Arapları perişan ettiler.