TTB’den SPT’ye Çağrı: Hapishanelerdeki İnsan Hakları İhlallerinin Araştırılması Başvurularını Reddeden TİHEK ve Ombudsmanlık Denetlenmeli

TTB, hapishanelerdeki hasta tutuklu ve hükümlüler ile ilgili hak ihlallerinin yaşandığını belirterek, Birleşmiş Milletler’e bağlı İşkenceyi ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezayı Önleme Alt Komitesi’ne (SPT) ‘denetleme’ çağrısında bulundu.

Türk Tabipleri Birliği (TTB), hapishanelerden gelen şikayet konulu mektuplarda sağlık ve yaşam hakkı başta olmak üzere insan haklarının sistematik bir biçimde ihlaline ilişkin aktarımlar ve ihlallerin giderilmesi için kamu kurumlarına yapılan başvuruların sonuçsuz bırakılması üzerine 2 Ağustos 2023 günü Birleşmiş Milletler’e bağlı İşkenceyi ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezayı Önleme Alt Komitesi’ne (SPT) bir yazı yazdı.

Yazının ilk bölümünde Türkiye’de insan hakları ihlalleri ile ilgili başvuru mekanizması olarak kurulan Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (Ombudsmanlık) kuruluş süreçleri ve yasayla belirlenmiş sorumlulukları aktarıldı.

TTB’nin insan hakları ihlalleri ile ilgili her iki kuruma başvuruda bulunduğu belirtilen yazıda; Ombudsmanlık’ın “idari başvuru yolunun tüketilmediği” gerekçesiyle başvuruyu değerlendirmeye almadığı, TİHEK’in ise “TTB’nin doğrudan zarar gören sıfatına haiz olmaması” gerekçesiyle başvuruyu reddettiği ifade edildi. Yazıda TİHEK’in bu ret gerekçesi ile hem başvuranın hapishane koşullarını hem de TTB’nin Anayasa ve kuruluş yasası uyarınca tanımlanmış halk sağlığını koruma görevini yok saydığı dile getirildi.

Her iki kurumun verdiği olumsuz yanıtlar ile “insan haklarını korumak ve geliştirmek” olarak tanımlanan kuruluş amacından uzak hareket ettiğine dikkat çekilen yazıda, “Her iki kurum açısından insan hakları ihlallerine ilişkin etkisiz başvuru yolu olarak çalışmalarını sürdürmekte, ortaya çıkan ihlallerin sonuçlarının giderimi için herhangi bir faaliyet yürütmemektedirler” denildi.

Yazının sonuç bölümünde ise Türkiye’nin mevcut yasaları ve taraf olduğu uluslararası anlaşmalar hatırlatılarak SPT yetkililerinin TİHEK ve Ombudsmanlık kurumlarını ziyaret etmesi ve kuruluş amaçları doğrultusunda faaliyet yürütüp yürütmediğinin denetlenmesi talep edildi.