UYGURLAR

Uygurlar  745. İle 940. Yılları arasında varlıklarını devam ettirmişler. Gök Türk Hakanlığına tabi bulunan dokuz Oğuz  on Uygurlar sekizinci asrın başından itibaren gittikçe kuvvetlenmişlerdi. Liderleri  Kutluğ Bilge Kül Kağan  745. Yılında Gök Türk Hanedanlığına son verdi ve Uygur Devletini kurdu. Uygurlar milattan önce  73. Yılında Hunlara tabi olmuşlardı. Gök Türkler henüz yokken Urumçi ve Turfan yörelerindeki yüksek bir medeniyeti temsilcisi idiler.

İlk Uygur Hakanı Kutluğ Bilge Kül kağan tahta geçişinden bir yıl sonra ölünce  746. Yılında oğlu İl Etmiş  Bayinçur aldı. En meşhur Uygur Kağanlarından biri olan Bayinçur doğu ve batı Gök Türk topraklarını birleştirerek birliği sağladı. Sadece Hazarları hakimiyet altına alamamıştı. Ve kudreti O kadar Artmıştı ki Çinin işlerine bile karışıyorlardı. Ve Çin imparatorları kızlarını ona eş olarak vermek için sınırlarını emniyet altına almak isterlerdi

Türk memleketlerinde devleti kudretine paralel olarak halkın refah seviyesi de yükselmişti. 13. Yıl saltanat süren Bayinçur Kağanın kendi adına diktirdiği alfabesiyle yazılmış bir kitabe zamanımıza kadar gelmiştir.

Üçüncü Uygur Hakanı Böğü Kağan zamanında 759. Ve 780. Türkler arasında yavaş yavaş başlayan mayi dini 763. Te bir törenle kabul edildi. Ve Türklerin dini haline geldi. Oldukça zenginleşen Dokuz Oğuz on Uygurlar eski sade hayatlarını bırakmaya başladılar. Muhteşem saraylar inşa ettirip zevk ve eylenceye dalan Böğü Kağan kendisine yapıla ihtarlara pek aldırış etmedi fakat bunun cezasını bir ihtilal sonucu tahtını ve hayatını kaybetti.

O zamanlar en kuvvetli devrini yaşamakta olan Abbasiler kuzeyde Hazarlarla doğuda Mavereu nehr de Uygurlarla komşu idiler. Her iki Türk devletiyle de savaşan Araplar Uygurların birkaç saldırısını başarıyla püskürttüler. Ve esir alınan bazı Türklerden kağıt yapmasını öğrendiler. Kağıt imalatı tekniği İslam dünyasına yayıldı. Ve Mısır Papırüsleri  ortadan kalktı. Araplar Hazarlarla yapılan savaşlarda ise başarı kazanamadılar. 762. 764. Ve 798. Yıllarında taarruzlarının şiddetini artıran Hazarlar Musula kadar ilerleyip Arapları perişan ettiler.