DOST İKAZLAR 2

Kısacası biz  Ban i Aliyi kendi idare tarzının düzenlenmesi ve  ıslahı için giriştiği teşebbüslerden vaz geçirmek istemiyoruz. Lakin hal ve şartları Türkiye imparatorluğunun kine hiç uymayan batı hükümetlerini taklitlide  değer  bir örnek olarak almamalıdırlar Asıl kanunları şarkın adet ve adabına tamamıyla zıt olan Avrupalı hükümetleri taklit Müslüman ülkelerde zararlar meydana getirmekten başka hiçbir netice vermeyeceği için bu türlü bir ıslahatın kabul ve taklit edilmemesini tavsiye ederiz.

Bu tavsiyelerden dolayı acaba beni siyası hayallere tabi olmakla mi suçlayacaklardır. Varsın öğle olsun.

Bu tavsiyeler  O günlerde siyası maksatlarla açılanmaya çalışılmışsa da artık günümüzde doğruluğu söz götürmez gerçekler olarak ortadadır.

Türk muhibbi ve İslam tarafları olmakla tanınan meşhur Fransız edibi   Pier loti de bizi kendimize yani  mazimize dönmeye ve kendi kültür ve medeniyetimize bağlı kalmaya çağırır. Bu çağrısında  O kadar ısrarlı ve tavizsizdir ki onun Türkler tutmasının mucip sebeplerini iyice düşünüp anlayamadan ve sevgisini sadece bir eski zaman sevgisiyle sadece eski ve mahalli şekillerin taraftarlığına  hamlederek mazi perestlikle itham edenler bile oluyordu. Ne garip bir neticedir ki bir Fransız Türkleşen ruhuyla bizi savunuyor. Hem her şeyimizle milli manevi bütün varlığımızla diğer yanda da Fransızlaşan  ruhlarıyla bir kısım Türkler kati Hıristiyanlarla birlikte müteassıp ve maziperest diyerek onu suçluyorlardı. Halbuki Loti muhafazakar bir tiryakilikle milli mahalli tarihi an anevi nelerimiz varsa bunlara meclup ve hayran olmuştu.

Zira bütün hususiyetlerimizin ve haklarımızın beşeri dini ahlakı derin sebeplerini duyuyordu. O bunları belki bir filozof gibi adam akıllı anlatıp söylemiyor fakat bir sanatkar cazibesiyle onları övüyor ve tatlarını duyuyordu. Bir başka değişle medeniyetimizin şuuru ile nurlanmıştı ve içimizdekilerin kör bir batı hayranlığı ile yabancılaştıkları öz değerlerimize   O  yaklaşmış ve dost olmuştu.

İşte pier lotinin gözünde medeniyetimizin adledebileceğimiz İstanbul ve insanları..